Vietnam is het eerste land ter wereld dat routinematig een innovatieve methode gebruikt om tuberculose (tbc) met ontlasting te diagnosticeren. De Simple One-Step Stool (SOS) Method, ontwikkeld door KNCV Tuberculosefonds, wordt geïmplementeerd in 10 zorginstellingen verspreid over het hele land. ”Deze eenvoudige en pijnloze test is een belangrijke ontwikkeling voor het diagnosticeren van TBC bij kinderen onder de vijf jaar en mensen met hiv. Dit kan vele levens redden en lijden verminderen”, zegt prof. dr. Nguyen Viet Nhung, directeur van het National Lung Hospital en hoofd van het Vietnamees National Tuberculosis Control Program (NTP).
Volgens schattingen van de WHO worden in Vietnam elk jaar 170.000 mensen ziek en sterven 11.400 mensen aan TBC. Hoewel alle pasgeboren baby’s worden ingeënt tegen TBC, krijgen sommigen het alsnog. En hoewel TBC een geneesbare ziekte is, overlijden er nog steeds veel volwassenen en kinderen aan.
“De vroege diagnose van kindertuberculose voor behandeling vormt slechts 10% van het totaal aantal gevallen van kindertuberculose”, zegt prof. dr. Nguyen Viet Nhung. “Kindertuberculose is een moeilijke ziekte. De symptomen zijn moeilijk te herkennen, vooral bij kinderen jonger dan 5 jaar en het krijgen van een diagnose kent veel moeilijkheden.”
Om het aantal kinderen dat tijdig wordt gediagnosticeerd en behandeld te verhogen, heeft het NTP besloten om een implementatiepilot – gefinancierd door het Wereldfonds – te starten met de KNCV Simple One-Step (SOS) Stool Method. Dit bleek zeer succesvol en deed het NTP besluiten om routinematig verder te gaan met de poeptest.
De WHO heeft recentelijk het gebruik van ontlasting aanbevolen als primair monster voor de diagnose van TBC bij kinderen. De Pediatric TB Operational Sustainability Expertise Exchange (POSEE) Taskforce beschrijft ook de voordelen van het gebruik van ontlasting om TBC te diagnosticeren. Aangezien de SOS-ontlastingsmethode is gepubliceerd in het peer-reviewed Journal of Clinical Microbiology, wordt verwacht dat veel andere landen het voorbeeld van Vietnam zullen volgen en deze methode zullen gebruiken.
SOS-Stoolmethode: pijnloze en eenvoudige diagnose
Wereldwijd wordt sputum uit de longen momenteel vooral gebruikt als monster om TBC te diagnosticeren. Het kan echter voor kinderen en mensen met hiv heel moeilijk zijn om sputum op te hoesten. Voor jonge kinderen is het onmogelijk om dit op commando te doen. Om die reden is een invasieve, pijnlijke procedure nodig om een sputummonster te nemen; een buisje wordt door de neus van het kind naar de maag geleid.
“Deze invasieve methoden zijn vaak traumatiserend voor de kinderen, ouders en gezondheidswerkers. Materialen voor deze procedures zijn niet overal beschikbaar en soms wordt het pas gedaan als het kind al erg ziek is. Hierdoor worden wereldwijd veel kinderen niet of te laat gediagnosticeerd”, vertelt Mustapha Gidado, directeur van KNCV Tuberculosefonds. “Dit is een van de belangrijkste redenen waarom jaarlijks 170.000 kinderen aan tuberculose overlijden. Onnodig, want met een tijdige diagnose en een goede behandeling is TBC te genezen.”
Een ontlastingsmonster is pijnloos en gemakkelijk te verkrijgen bij kinderen. Laboratoriumexperts van het Tuberculosefonds doken in de materie en ontwikkelden de SOS Stool Methode, die voor het eerst werd gepresenteerd tijdens de Union World Conference in 2018. Uitgebreid onderzoek – zoals head-to-head vergelijkingen met andere ontlastingsverwerkingsmethoden (FIND en TB Speed study) en de kosteneffectiviteit van de SOS Stool Methode (SOS-TBIM studie) – zijn inmiddels gedaan. De resultaten en wetenschappelijke publicaties volgen dit najaar 2021, evenals presentaties op de Union World Conference 2021.
Training en implementatie
Het Tuberculosefonds verzorgt online trainingen voor laboratoriummedewerkers, zodat alle landen deze methode kunnen gaan gebruiken voor het diagnosticeren van TBC bij kinderen en mensen met hiv. Vietnam is een voorbeeld van hoe dit op alle niveaus succesvol kan worden gedaan.
Dr. Nguyen Thien Huong, KNCV Landenvertegenwoordiger in Vietnam: “Dezelfde machine die wordt gebruikt om sputum te onderzoeken – de GeneXpert – wordt gebruikt in de SOS-Stoolmethode en er zijn geen andere materialen nodig. In Vietnam zijn de GeneXpert-systemen landelijk uitgerust, van centraal tot provinciaal en districtsniveau. Het is een kleine stap om personeel te trainen in het gebruik ervan voor ontlastingsmonsters. Terwijl het verschil voor het leven van de getroffen kinderen en mensen met hiv, hun families en de gemeenschappen immens is.”
SOS ontlastingsmethode: geen lijden meer voor baby Dang
De Vietnamese Thao, moeder van Dang (hierboven afgebeeld), weet uit eigen ervaring hoe groot het verschil is tussen de pijnlijke sputummethode en de pijnloze KNCV SOS Stoolmethode. Haar zoon was pas drie maanden oud toen hij beide procedures onderging. “In het eerste ziekenhuis waar hij werd getest, gebruikten ze alleen de sputumtest. Het was pijnlijk om te zien hoe de doktoren sputum van hem verzamelden. Ze moesten een slangetje door zijn mond naar zijn maag duwen.” Ze testten de jongen drie keer, maar alle resultaten waren negatief. Uiteindelijk werd hij doorverwezen naar het National Lung Hospital, waar een sputum- en ontlastingstest werd gedaan. Beide tests bleken positief voor TBC. Het maakte Thao en haar man aan het huilen om de diagnose te horen, maar hun jongen is nu onder behandeling en herstelt goed. Thao: “De SOS-ontlastingsmethode maakte de diagnose en behandeling van mijn zoon veel nauwkeuriger en gemakkelijker.” Lees hier het volledige verhaal van babyjongen Dang.
