Ten tijde van de COVID-19 maatregelen daalde de tuberculose (TBC) incidentie in Nederland. De verwachting is dat gemiste en vertraagde diagnosen zich alsnog zullen presenteren met vergevorderde ziekte. In deze klinische les, benadrukt Agnes Grutters van het Isala ziekenhuis in Zwolle het belang van het waarborgen van tuberculosescreening voor immigranten en asielzoekers uit hoog endemische gebieden. Ook in tijden van landelijke crisis. Lees verder voor de samenvatting.
De casus
Een 29-jarige vrouw gaat naar de huisarts met hevige pijn in haar bovenbuik. Haar huisarts verwijst haar door naar de spoedeisende hulp. Daar wordt gedacht aan een galblaasontsteking en daarom wordt er een echografie van de buik gemaakt. In tegenstelling tot de verwachting blijkt de galblaas niet ontstoken. Wel wordt er vocht in het hartzakje (pericardeffusie), vocht achter de longen (pleuravocht) en vrij vocht in de buik (ascites) gezien.
Er zijn diverse ziektebeelden die pericardvocht, pleuravocht en ascites veroorzaken. Grofweg kunnen deze verdeeld worden in infectieus, bijvoorbeeld een bacteriële of virale infectie, en niet-infectieus, bijvoorbeeld een auto-immuun ziekte of kanker. Aanvullend onderzoek van het vocht kan onderscheid maken tussen deze oorzaken. In het pericardvocht wordt de Mycobacterium Tuberculosis aangetoond. Op basis daarvan kan de diagnose tuberculose met aantasting van het hartzakje, de longvliezen en de buik worden gesteld. In de meeste gevallen tast TBC de longen aan, maar in 24% van de gevallen presenteert de ziekte zich buiten de longen.
De röntgenfoto (zie onder) van de longen laat een groot rond hart zien. Dit komt door de grote hoeveelheid vocht in het hartzakje dat rond het hart zit. Er worden geen afwijkingen in de longen gezien. Ook zit er geen TBC-bacteriën in het op gehoeste slijm. Dat is gunstig omdat dit betekent dat patiënte de TBC-bacterie niet kan verspreiden.
In het ziekenhuis wordt intensieve behandeling met antibiotica tegen tuberculose gedurende zes maanden opgestart. Er volgen laboratorium en poliklinische controles, vanwege de potentiële langere termijn complicaties van TBC en de mogelijke bijwerkingen van de behandeling.
Verkorte TBC-screening
De patiënte is van Indonesische origine en is sinds februari 2020 in Nederland. Toen zij naar Nederland kwam, is ze gescreend op tuberculose via de GGD. De röntgenfoto was normaal. Voor immigranten afkomstig uit een hoog endemisch gebied voor tuberculose, zoals Indonesië, is een halfjaarlijkse vervolgscreening middels een röntgenfoto van de longen gedurende de eerste twee jaar na aankomst aanbevolen. Ook wordt aangeraden deze mensen te controleren op een latente TBC-infectie (LTBI) en hen een preventieve behandeling aan te bieden. Dit omdat deze immigranten ook na binnenkomst in Nederland nog tuberculose ontwikkelen. Patiënte geeft aan niet opgeroepen te zijn voor de vervolgscreening sinds de COVID-19 pandemie. In het begin van de corona-epidemie is het vervolgscreeningprogramma van de GGD op advies van de Commissie voor Praktische TBC-bestrijding voor een aantal maanden stilgezet (van half maart tot 1 juli). Bij het herstarten van de screening heeft de Commissie voor Praktische TBC-bestrijding aanbevolen de screening middels LTBI-screening te hervatten. In het geval van de patiënte, zou een vroegtijdige signalering of een preventieve behandeling via het screeningsprogramma haar kans op vergevorderde ziekte en daarmee risico’s op langere termijn complicaties mogelijk hebben kunnen verminderen of kunnen voorkomen.
De les
Deze les onderstreept dat tuberculose vele presentatievormen kent die herkenning en behandeling vereisen. Vanwege de stagnatie van het screeningsprogramma sinds de COVID-19 pandemie en de tijdelijke terugloop van immigranten en asielzoekers valt te verwachten dat gemiste en vertraagde diagnosen zich alsnog in ziekenhuizen zullen presenteren, mogelijkerwijs met vergevorderd en complex ziektebeeld. Deze klinisch les onderstreept dat tuberculose een complexe ziekte is met grote risico’s voor de gezondheid op de lange termijn voor zowel het individu als voor de maatschappij.
Klik hier om de klinische les te lezen.
Wilt u op de hoogte blijven van Nederlands nieuws op het gebied van tuberculose? Schrijf u in voor de Tegen de Tuberculose Nieuwsbrief.
