Indonesië is een land met een hoge incidentie van tuberculose (tbc) (tbc-incidentie: 387/100,000 personen) en is verantwoordelijk voor 10% van de wereldwijde tbc-ziektelast. Bandung, de hoofdstad van West-Java, is met een oppervlakte van 167,31 km² en een bevolking van 2.588.871 mensen zeer dichtbevolkt (15.473 mensen/km²).
De noodzaak voor het uitbreiden van tbc-contactonderzoek naar contacten in de gemeenschap
In lijn met de Indonesische richtlijnen voor tbc wordt contactonderzoek uitgevoerd voor alle patiënten met besmettelijke tbc. Hierbij wordt de prioriteit gegeven aan patiënten met bacteriologisch bevestigde tbc. De ‘tbc-officer’ van de lokale gezondheidskliniek vraagt de patiënt om gezinsleden mee te nemen naar het gezondheidscentrum, waarna deze onderzocht kunnen worden op tbc. Momenteel is tbc-contactonderzoek beperkt tot contacten binnen huishoudens.
Omdat er meer inspanningen nodig zijn om tbc in Indonesië te bestrijden, hebben Dr. Sue McAllister samen met Dr. Raspati Koesoemadinata en haar collega’s van het Research Center for Care and Control of Infectious Disease (RC3ID UNPAD) van de Universitas Padjadjaran in Bandung, een onderzoeksproject opgezet. Hierin beoordeelden ze of mensen, levend in de buurt van personen met tbc, daadwerkelijk een risicogroep vormen voor tuberculose en daarmee een goede doelgroep zijn voor vroege tbc-detectie door middel van tbc-contactonderzoek. Vervolgens schatte het team de prevalentie en incidentie van tuberculose bij buurt- en huishoudcontacten van tbc-patiënten en analyseerde het de transmissiepatronen binnen en tussen huishoudens.
Alle geïdentificeerde contacten in huishoudens en buurten werden gescreend op symptomen en kregen de mogelijkheid een longfoto te laten maken. Diagnostiek op basis van sputum (microscopie/Xpert) en Mtb-kweek werd uitgevoerd. Er vond na 12 maanden opnieuw een follow-up plaats. Als onderdeel van het project werd met behulp van een vragenlijst over sociale netwerken aan alle personen bij wie tbc werd gediagnosticeerd, gevraagd naar hun contacten en de plaatsen die zij regelmatig bezochten.
Training van gemeenschapsgezondheidsvrijwilligers om hoge follow-up te bereiken
De uitvoering en het succes van tbc-contactonderzoek in Indonesië wordt momenteel belemmerd door de beperkte capaciteit van ‘tbc-officers’ en een beperkte deelname van gezinsleden.
Eerder onderzoek heeft aangetoond dat inspanningen, waaronder uitgebreide voorlichting, nodig zijn om tbc-contacten te stimuleren deel te nemen aan het contactonderzoek om daarmee tbc in een vroeg stadium te kunnen opsporen. Uit het onderzoek van Putra et al. (2023) bleek dat uitgebreide voorlichting, gebaseerd op het ‘Health Belief Model’ en aangevuld met onderwerpen stigma en sociale steun, leidde tot een hogere deelname (28%) in vergelijking met standaardvoorlichting (16%).
Om deze obstakels te overwinnen en een succesvolle uitvoering en follow-up van tbc-contactonderzoek te waarborgen, zowel bij contacten binnen huishoudens als bij contacten in de gemeenschap, werden “Community Health Volunteers” getraind door tbc-officers in dit project. In haar interview benadrukte Dr. McAllister dat de getrainde ‘Community Health Volunteers’ cruciaal waren voor de betrokkenheid van de gemeenschap. Ze speelden een belangrijke rol bij het motiveren van tbc-indexpatiënten om de personen met wie ze contact hadden gehad te identificeren en zorgden voor een hoge follow-up van deze contacten. Vooral de nadruk op het waarborgen van de privacy van de indexpatiënt bleek een sleutelrol te spelen bij het succesvol identificeren van contacten in het project.
De tekortkomingen van tbc-contactonderzoek in een setting met hoge transmissie
Ondanks de succesvolle benaderingen bij de uitvoering van tbc-contactonderzoek presenteerde Dr. McAllister dat slechts 53,3% van de gevallen binnen huishoudens en 4,2% van de gevallen in buurten konden worden gekoppeld aan hun indexpatiënt, met slechts enkele clusters. Dr. McAllister concludeerde dat buurten rondom tbc-patiënten een risicopopulatie vormen voor uitgebreid tbc-onderzoek. Daarbij benadrukte ze dat tbc-huishoudens en hun buren worden beïnvloed door een wijdverspreide, ongecontroleerde transmissie in de gemeenschap. Daarom stelde ze dat naast tbc-contactonderzoek, bredere gemeenschap overkoepelende opsporing van gevallen in overweging zou moeten worden genomen om de transmissie van tbc te voorkomen en te beheersen.
Tijdens de Union World Conference presenteerde Dr. Sue McAllister namens het onderzoeksteam haar presentatie getiteld: “Zijn buurten van tbc-gevallen een risicopopulatie voor actieve interventie?”. Na haar presentatie interviewde Ineke Spruijt Dr. McAllister en haar collega, Dr. Raspati Koesoemadinata.
