Is tuberculose goed te behandelen?
In Nederland is tuberculose over het algemeen een goed te behandelen infectieziekte. De behandeling van tuberculose bestaat uit verschillende medicijnen die voor een langere periode moeten worden ingenomen. Op deze manier wordt de bacterie zo snel en volledig mogelijk uitgeschakeld.
De behandeling tegen tuberculose bestaat uit twee fasen:
- Intensieve fase
Deze duurt ongeveer twee maanden. In deze periode worden een groot deel van de bacteriën gedood. De patiënt slikt dan minimaal vier verschillende soorten medicijnen. De meest gebruikte medicijnen bij tuberculose zijn: Isoniazide, Rifampicine, Pyrazinamide en Ethambutol - Continuatie-fase.
Omdat een klein deel van de bacteriën veel moeilijker te doden is volgt er nog een aanvullende fase van ongeveer vier maanden. In deze periode gebruiken de meeste mensen nog twee verschillende soorten medicijnen.
Resistentie
De TBC-bacterie kan zich aanpassen aan de medicijnen die gebruikt worden voor de behandeling, waardoor ze minder goed of niet meer werken. De bacterie is dan resistent geworden. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren wanneer de medicijnen niet regelmatig genoeg zijn ingenomen, of wanneer de behandeling te vroeg is gestopt.
Verschillende niveaus van resistentie:
Bij rifampicine-resistente TBC (RR-TBC) en multiresistente TBC (MDR-TBC) is de TBC-bacterie resistent tegen een of twee van de krachtigste medicijnen tegen TBC (rifampicine en isoniazide). Bij extensief-resistente TBC (XDR-TBC) is de bacterie resistent tegen rifampicine en vaak ook isoniazide én tegen tenminste twee van de sterkste medicijnen die bij de behandeling van RR-TBC en MDR-TBC worden gebruikt (één van de groep van medicijnen die de “fluorchinolonen” heten én bedaquiline of linezolid).
De behandeling van RR-TBC/MDR-TBC duurt vaak langer (zes tot twintig maanden) dan bij non-resistente TBC. De medicijnen die gebruikt worden hebben soms vervelende bijwerkingen en zijn duurder. Voor de behandeling van XDR-TBC zijn weinig medicijnen. De behandeling duurt vaak lang en de kans om te genezen is kleiner. RR-TBC/MDR-TBC en XDR-TBC komen in Nederland weinig voor.
Behandeling door de arts
Tijdens de behandeling neemt de TBC-patiënt de medicijnen meestal thuis in. De patiënt heeft regelmatig een afspraak bij de arts in het ziekenhuis of bij de GGD. Soms is er een (korte) ziekenhuisopname nodig. Voor de behandeling van RR-TBC/MDR-TBC en XDR-TBC én voor de behandeling van ingewikkelde andere vormen van TBC zijn er in Nederland nog twee speciale TBC-behandelcentra, in Nijmegen (Radboudumc) en in Haren bij Groningen (UMCG Beatrixoord).
Begeleiding door de sociaal verpleegkundige
Naast de behandeling door de arts wordt de TBC-patiënt in Nederland ook begeleid door een sociaal verpleegkundige TBC-bestrijding van de GGD.
Deze begeleiding is vooral gericht op de volgende punten:
- De diagnose tuberculose zorgt bij veel mensen voor onrust. De verpleegkundige geeft voorlichting en beantwoordt vragen van de patiënt en ook van zijn/haar omgeving over de ziekte, het verloop en eventuele besmettelijkheid.
- Het contactonderzoek. Als er sprake is van besmettelijke tuberculose, zal de sociaal verpleegkundige samen met de patiënt een lijst opstellen van mensen die voor onderzoek in aanmerking komen. Soms wordt er ook onderzoek gedaan om te kijken hoe deze persoon aan tuberculose is gekomen.
- Daarnaast let de verpleegkundige op inname en mogelijke bijwerkingen van de medicatie. Het is erg belangrijk dat de patiënt de medicijnen dagelijks en steeds op hetzelfde tijdstip inneemt, en de behandeling niet voortijdig afbreekt. De kans is anders groot dat de tuberculose terugkomt en/of eventueel ongevoelig (resistent) wordt voor de medicatie. Veel mensen blijken het dagelijks slikken van medicijnen erg lastig te vinden. Vooral als de klachten na een paar weken verdwijnen. De verpleegkundige ondersteunt de patiënt (indien nodig) bij het dagelijks innemen van de medicatie.
- Aard en intensiteit van de begeleiding kunnen sterk verschillen van patiënt tot patiënt. Deze hangen af van de behoefte van de patiënt en de inschatting door de sociaal verpleegkundige.
Internationaal
Wereldwijd krijgen jaarlijks ongeveer 10 miljoen mensen de ziekte tuberculose. Bij slechts 2/3 van deze patiënten wordt de ziekte ook daadwerkelijk vastgesteld en een behandeling gestart. Tuberculose is wereldwijd de meest dodelijke infectieziekte: elk jaar sterven er nog altijd bijna 1,4 miljoen mensen aan tuberculose.
