Vandaag is 24 maart is het Wereldtuberculosedag. Tuberculose (TBC) is een van de meest dodelijke infectieziekten ter wereld. TBC komt in alle landen en leeftijdsgroepen. In Nederland lijken we de ziekte te zijn vergeten, maar dit is niet zo elders in de wereld. Dagelijks sterven nog altijd ruim 3500 mensen aan TBC, waaronder ook zo’n 640 kinderen. Onnodig, want met een tijdige diagnose is TBC te genezen.
De tering: volksziekte nummer 1
Hoe begon het eigenlijk allemaal? Meer dan een eeuw geleden was tuberculose, ook wel de ’tering’ genoemd, nog volksziekte nummer 1 in Nederland. Dokters stonden machteloos tegenover deze ziekte waarbij mensen langzaam weg teerden. Vaak door gebrek aan kennis: de ziekte werd veelal gezien als erfelijk, niet besmettelijk. Het raadsel van de tering werd opgelost door de Duitse arts Robert Koch. Hij toonde aan dat de ziekte wordt veroorzaakt door een bacterie.
Rauw vlees en gemalen padden
De kans dat een patiënt aan tuberculose zou sterven was groot. Men bedacht de meest vreemde diëten om de ziekte te bestrijden: van rauw vlees en moedermelk tot gemalen padden. Wanneer iemand TBC had, gingen ze meestal naar een sanatorium. Er werden ook bijvoorbeeld buitenscholen opgericht voor kinderen met TBC. Zo konden ze tegelijkertijd herstellen en les krijgen.
Geen vaccin dat volledig beschermd
Het vaccin dat bestaat tegen TBC, de BCG-vaccinatie, is ook al ruim een eeuw oud. Het behoort niet tot de standaard vaccinaties die we als kind in Nederland ontvangen, zoals vaak gedacht wordt. Deze vaccinatie geeft ook geen volledige bescherming. Wel beschermt het tegen ernstige gevolgen van de ziekte, zoals hersenvliesontsteking. Bij pasgeborenen en kinderen is de effectiviteit om tuberculose te voorkomen meer dan 50%. De werkingsduur is na zo’n 15-20 jaar verdwenen.
Zelfs de Neanderthalers hadden al TBC
Recent onderzoek wijst er ook op dat Neanderthalers in Europa kort voor het uitsterven van de soort, zo’n 40.000 jaar geleden, leden aan tuberculose. Deze ontdekking kan uitwijzen waardoor de soort precies is verdwenen. Uit eerder onderzoek bleek al dat bizons in die tijd de ziekte bij zich droegen. Onderzoekers nemen daarom aan dat Neanderthalers de ziekte opliepen bij het jagen op en eten van de grote dieren.
Yael en de vergeten ziekte TBC
Hoewel TBC nog maar weinig in Nederland voorkomt, overleed enkele jaren geleden toch Yael uit Zwolle aan TBC. Yael was net vier, toen ze plotseling ernstig ziek werd. De dokters konden maar niet bedenken wat ze had. De medicijnen die ze haar gaven, hielpen niet. In zes weken werd het meisje alsmaar zieker en kwam ze te overlijden. Pas na haar dood werd duidelijk wat er aan de hand was. Ze bleek TBC in haar hersenen te hebben. Haar moeders Annemarie en Marike: “Mensen denken dat TBC in Nederland niet meer voorkomt, maar dat is niet waar.”
Stroopwafels, windmolens en TBC-bestrijding
KNCV Tuberculosefonds bestrijdt al ruim 120 jaar TBC, eerst vooral in Nederland en vervolgens wereldwijd. In TBC-bestrijding zijn we namelijk heel goed in Nederland. In Nederland is dan ook een van de landen in de wereld waar de ziekte bijna is geëlimineerd. Onze aanpak is een voorbeeld voor hoe TBC elders in de wereld aangepakt zou kunnen worden. Je zou TBC-bestrijding daarom in het rijtje kunnen zetten van typisch Nederlandse dingen zoals windmolens, klompen, stroopwafels bakken, watermanagement. Prinses Margriet is de beschermvrouwe van KNCV.
De KNCV-poeptest
KNCV ontwikkelde ook een baanbrekende poeptest om tuberculose bij kinderen te diagnosticeren. De test is eenvoudig, goedkoop, kindvriendelijk en geldt als een grote doorbraak in de TBC-bestrijding. Het streven is dat kinderen overal ter wereld binnen een paar jaar toegang hebben tot de poeptest. Inmiddels wordt de test ook aanbevolen door de Wereldgezondheidsorganisatie.
Het TBC-spreekbeurtpakket
Wil je als onderdeel van een thema op school meer vertellen over de vergeten ziekte TBC? Bestel dan het TBC-spreekbeurtpakket. Zowel geschikt voor leerlingen die een spreukbeurt over tuberculose willen houden. Of leraren, die meer willen vertellen over een ziekte met z’n lange geschiedenis die nog altijd zoveel slachtoffers maakt, maar in Nederland vooral nog op het schoolplein voorkomt als een scheldwoord.
Wat bevat het TBC-spreekbeurtpakket zoal:
- Een poster met feiten over TBC
- Een korte video over TBC
- Een boekje met de geschiedenis van TBC in Nederland en de geschiedenis van KNCV, die al ruim 120 jaar TBC eerst in Nederland en vervolgens wereldwijd bestrijdt
- Uitleg over de simpele ‘poeptest’, een test die KNCV bedacht om het vaststellen van TBC bij kinderen makkelijker en minder pijnlijk te maken. De test kan ook in aangepaste vorm gedaan worden met pindakaas
- Een verhalenboekje over ervaringen met TBC
- De mogelijkheid om te bellen met een TBC-expert van KNCV voor meer informatie
Wil je het spreukbeurtpakket bestellen, stuur dan een email naar de afdeling communicatie van KNCV: lilian.polderman@kncvtbc.org
Met jullie hulp, kunnen we ervoor zorgen dat mensen in Nederland weten dat TBC nog steeds bestaat en nog altijd wereldwijd een enorm probleem is.
Je kunt ons natuurlijk ook helpen met een donatie. Dankzij support kunnen we ervoor zorgen dat TBC-patiënten op tijd getest worden en de juiste medicijnen krijgen. Want niemand is veilig totdat we allemaal veilig zijn. Samen strijden we voor een wereld vrij van TBC!
